منابع مسئولیت مدنی

منابع مسئولیت مدنی

۱٫ قانون مدنی: در قانون مدنی دو موضوع مورد بررسی قرار می گیرد: الف) اتلاف ب) تسبیب
اتلاف و تسبیب سه تفاوت با یکدیگر دارند ۱٫ در اتلاف شخص مستقیماً به دیگری ضرر می زند اما در تسبیب شخص به صورت غیرمستقیم ضرر می زند و در واقع زمینه ورود خسارت را ایجاد می کند.

مثلاً وحید کتاب جمیله را پاره می کند یا شیشه خانه جمیله را با چوب می شکند که این موارد اتلاف است. (نظریه خطر) وحید در زمین خود آتشی روشن کرد و این آتش به زمین جمیله سرایت می کند و زمین را از بین می برد که در این حالت خسارت در اثر تسبیب است.

۲٫ اتلاف همواره با فعل اتفاق می افتد اما تسبیت مملو است با فعل یا ترک فعل واقع شود. (خسارت در اثر ترک فعل همواره تسبیت است)

۳٫ در اتلاف نظریه خطر پذیرفته شده است یعنی متلف اصولاً مسئول است. مگر اثبات قوه قاهر مدنی (۳۲۸ قانون مدنی) اما در تسبیت نظریه تقصیر پذیرفته شده است یعنی مسبب اصولاً مسئول نمی باشد با اثبات تقصیروی مواد ۳۳۱، ۳۳۳ و ۳۳۴ قانون مدنی و زیرنویس ۲ ماده ۳۳۱
تسبیب- غیرمستقم- نظریه تقصیر- اصولاً مسئول نیست – قانون مسئولیت مدنی
اتلاف- مستقیم- خطر- اصولاً مسئول است- ماده ۳۲۸ قانون مدنی

۲٫ قانون مسئولیت مدنی:

در این قانون مطابق ماده ۱ این قانون اشخاص اصولاً مسئول نمی باشند. مگر در صورت تقصیر یعنی در این قانون نظریه تقصیر پذیرفته شده است. (ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی)

تعارض ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی با ماده ۳۲۸ قانون مدنی:

منطوق ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی: هرکس با تقصیر به دیگری ضرر بزند مسئول است.
مفهوم ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی: هر شخص بدون تقصیر به دیگری ضرر بزند مسئول نمی باشد.
ماده ۳۲۸ قانون مدنی: هرکس با تقصیر یا بدون تقصیر مرتکب اتلاف شود مسئول می باشد. (خطر)
مطابق نظر استاد، منطوق ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی با ماده ۳۲۸ هیچ تعارضی ندارد و در واقع تعارض بین مفهوم مخالف ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی و ماده ۳۲۸ می باشد که در این حالت قانون مسئولیت مدنی از دو جهت عام تر از قانون مدنی است.
اولاً: قانون مسئولیت مدنی شامل ضرر مادی و معنوی می شود اما قانون مدنی فقط ضرر مادی است.
ثانیاً: قانون مسئولیت مدنی شامل اتلاف و تسبیب هر دو می باشد و قانون مدنی در ماده ۳۲۸ شامل اتلاف است. در نتیجه قانون مسئولیت مدنی عام لاحقی ست که فاسخ خاص سابق نمی باشدو مختص آن است. زیرنویس ۴ ماده ۳۲۸ قانون مدنی قانون مسئولیت مدنی عام لاحق است که قانون مدنی را تخصیص می زند (خاص سابق را)

(اجتماع سبب و مباشر)

اگر خسارتی دارای یک عامل نزدیک (مباشر) و یک عامل دور (متسبب) باشد، ۳ حالت ممکن است اتفاق بیفتد.
۱٫ زمانی که مباشر قوی تر از سبب باشد= زمانی است که عرف، خسارت را به مباشر نسبت می دهد. در این حالت تنها مباشر مسئول است. مثلاً محمد که ۵ سال دارد سنگی را به وحید ۲۰ ساله داد تا شیشه خانه جمیله را بشکند در این صورت فقط وحید مسئول است.

 

۲٫ سبب اقوی از مباشر باشد= زمانی است که عرف خسارت را به سبب نسبت می دهد و مباشر را نمی بیند در این حالت فقط سبب مسئول است. مثلاً وحید که ۲۰ سال دارد سنگی را به محمد ۵ ساله داده برای اینکه شیشه خانه جمیله را بشکند در این حالت فقط وحید (سَبَب) مسئول است. (سبب اقوی از مباشر)

۳٫ مباشر و سبب مساوی باشند. در این صورت اگر خسارت هستند به هر دو باشد مباشر و سبب اصولاً به صورت مساوی مسئول می باشند مگر اینکه تأثیر عمل یکی از آنها بیشتر باشد که در این صورت به نسبت درجه تأثیر (نه تقصیر) مسئولیت دارند. مثلاً وحید که ۲۰ سال دارد سنگی را به محمد ۲۵ ساله داد تا شیشه خانه جمیله را بشکند.

نویسنده :  لیلا عبادی

لطفا در صورت نیاز به وکیل حقوقی و یا مشاوره حقوقی با موسسه حقوقی حامی داگستر ساعد در تماس باشید.